Từ năm 1945 đến nay, các nhà khoa học, sử học và khảo cổ học đã liên tục đi tìm câu trả lời cho những câu hỏi trên. Một số thông tin quý giá đã được phát hiện nhưng câu trả lời thực sự vẫn còn là một bí ẩn.
Phi công người Mỹ, James Gaussman là người đầu tiên phát hiện ra sự tồn tại của những kim tự tháp này. Trong một lần quay về căn cứ ở Assam, Ấn Độ sau khi thực hiện nhiệm vụ hỗ trợ quân đội Trung Quốc, động cơ máy bay của Gaussman bị trục trặc. Ông phải hạ độ cao và chuyển hướng bay qua Tây An. Chính vào lúc này, ông đã vô tình thấy một kim tự tháp với kích thước khổng lồ cùng các bức tường chạm trổ tinh xảo.
Việc tiếp theo Gaussman làm là bay tới gần cái kim tự tháp. Sau đó, ông nhanh chóng chụp lại những hình ảnh sống động của công trình vĩ đại mới phát hiện và gửi về cho chính phủ Mỹ, kèm theo một bản tường trình đầy đủ và chi tiết.
Khám phá này của Gaussman đã thôi thúc một phi công người Mỹ khác, tên là Hausdorf thực hiện chuyến bay khám phá khối kim tự tháp huyền thoại ở Trung Quốc vào năm 1947. Ông ta ước tính, công trình cổ đại này cao gần 460m trong khi kim tự tháp Giza ở Ai Cập cũng chỉ cao khoảng 146m mà thôi.
Khi đến nơi, Hausdorf lại không tìm thấy bóng dáng của kim tự tháp màu trắng vĩ đại như trong ảnh của Gaussman. Tuy vậy, sau chuyến đi này, Hausdorf vẫn viết một quyển sách kể lại chi tiết về những công trình kiến trúc khác trong khu vực và càng khơi dậy sự tò mò của người xung quanh về nơi đây.
Trong quyển sách tên "Kim tự tháp màu trắng", Hartwig Hausdorf đã kể thật chi tiết về những khám phá của mình dù không tìm thấy bất cứ một kim tự tháp nào hết.
Vén bức màn bí mật
Không chỉ có một kim tự tháp màu trắng vĩ đại ở Tây An mà đến năm 2000, người ta còn phát hiện thêm khoảng 400 kim tự tháp khác với kích thước nhỏ hơn ở vùng Sơn Tây. Các nhà khảo cổ học cho rằng, những kim tự tháp nhỏ hơn này là lăng mộ của quan lại và những người có địa vị trong xã hội ngày xưa. Tuy nhiên, một số ý kiến khác lại nói, những kim tự tháp được sử dụng cho mục đích khác bí ẩn hơn và chưa ai kiểm chứng.
Hausdorf còn đưa ra giả thuyết rằng, các kim tự tháp này là do người ngoài hành tinh xây dựng. Thế nhưng, chúng bao nhiêu tuổi? Một số thì rõ ràng là được xây dựng trong các triều đại phong kiến khác nhau, nhưng số khác thì có nguồn gốc lâu đời hơn thế nhiều.
Khi xem xét ảnh chụp trên không của một khu mộ hình dáng giống kim tự tháp tập trung ở phía đông Tây An, nhà nghiên cứu nền văn minh cổ đại Graham Hancock nhận ra vị trí của chúng được sắp xếp trùng với hình dạng chòm sao Song Tử. Thế nhưng các phân tích trên máy tính lại cho ra kết quả là hình dạng của chòm sao Song Tử vào khoảng cách xuân năm 10.500 TCN mới là cái giống với cách thức bố trí của khu mộ này.
Một số ngôi mộ hình kim tự tháp được xây dựng sau này dưới thời nhà Đông Hạ (1032 - 1227). Hiện nay, chúng hầu hết đang ở tình trạng bị tàn phá nặng nề, xuất hiện nhiều vết nứt và thậm chí sắp sập hoàn toàn. Chính phủ Trung Quốc cũng nỗ lực cứu vãn tình trạng này bằng cách dành 1,25 triệu USD (28,4 tỷ đồng) cho công tác sửa chữa và phục hồi nhưng chưa thấy hiệu quả tích cực.
"Khu vực yên nghỉ ngàn thu của giới quý tộc cổ đại rất có thể sẽ biến mất hoàn toàn," ông Đài Văn Chân, trưởng phòng quản lý khu lăng mộ chia sẻ trong một bài viết trên tờ Tân Hoa Xã. Theo ông Đài nói, phần lớn các lăng mộ thời nhà Hạ ở khu vực Ninh Hạ đang chịu đựng cùng một tình cảnh. Một số trong đó thậm chí chỉ còn là "đống đổ nát".
Trong khi đó, một số lăng mộ hình kim tự tháp ít được biết đến hơn ở khu vực Sơn Tây lại khá là vững chắc và ấn tượng. Người ta phỏng đoán phần lớn các ngôi mộ trong số này được xây dựng dưới thời nhà Tần để làm nơi chôn cất các quan lại trong triều đình của vị Hoàng để Tần Thủy Hoàng vĩ đại (259 - 210 TCN).